Je lifestyle is een totaalpakket. Voeding, training, rust, beweging, stressmanagement, slaap: alle facetten die je inzet om er op mentaal en fysiek vlak beter van te worden. Het zijn de knoppen waaraan je kan draaien wanneer je beter wil presteren, fitter wil worden of lekkerder in je vel wil zitten. 2 tools die je kunnen helpen om succesvol de juiste aanpassingen te maken zijn variatie en standaardisatie.
Tegenpolen of partners in crime?
Variantie en standaardisatie lijken tegenpolen als je de definitie erop naslaat. Variatie betekent afwijking of afwisseling. Met variatie komt flexibiliteit. Standaardisatie verwijst naar het opleggen van een bepaalde norm. Iets wat juist ten koste kan gaan van flexibiliteit. In de context van je leefstijl zijn het vooral partners in crime. Mits je ze op de juiste manier inzet.
Variatie kan betekenen: variatie in je voedingskeuzes, variatie in manieren en momenten van bewegen of variatie in de activiteiten die je kiest ter ontspanning. Bij standaardisatie kun je denken aan: planning, voorbereiding en het elimineren van keuzestress op bepaalde momenten.
Een simpel voorbeeld op gebied van voeding:
Je kunt je ontbijt standaardiseren door 3 verschillende ontbijtopties voor jezelf samen te stellen en die elke dag af te wisselen (variatie dus).
- Een ontbijt op basis van brood
- Een ontbijt met yoghurt of kwark
- Een smoothie
Dit is een bepaalde mate van standaardisatie. Maar binnen die standaard heb je nog steeds de drie verschillende opties en ook binnen die opties kun je afwisselen. Denk aan: andere ontbijtgranen in je kwark of ander beleg op je brood. Je zou zelfs kunnen zeggen: op werkdagen kies je standaard voor de kwark, maar varieer je in verschillende soorten fruit, noten en zaden als topping. Op vrije dagen maak je er een uitgebreid feest van met pannenkoeken, omeletjes en smoothies.
Eigenlijk is het dus niet standaardisatie versus variatie maar heb je te maken met een flexibele schaal. Het schuifje wat meer naar rechts (standaardisatie) of het schuifje wat meer naar links (variatie).
Variatie is key, maar niet altijd
Variatie is goed, zeker als het om je voedingskeuzes gaat en het binnenkrijgen van essentiële voedingsstoffen. Het kan er echter ook voor zorgen dat je heel veel extra tijd kwijt bent aan het bedenken van wat je nu weer gaat eten. Dat is leuk wanneer je er de tijd voor hebt, maar niet wanneer je binnen een half uur in de auto moet zitten. Dan levert het teveel flexibiliteit op en teveel keuzestress. Het gevolg is dat je met een koffie to go en een banaan in de auto zit.
Standaardisatie sluit variatie ook niet uit. Je varieert nog steeds wanneer je standaard een boterham eet als ontbijt, maar wel ander beleg kiest en aanvult met verschillende soorten fruit of rauwkost. Variatie is daarbij niet iets dat je over 1 maaltijd zou moeten bekijken. Het gaat over het totaalplaatje van je week of dag.
Op andere vlakken is het sowieso maar de vraag of variatie key is of dat het ertoe leidt dat je juist niet je gewenste resultaten bereikt. Elke keer andere oefeningen doen in de sportschool is leuk wanneer variatie het doel is. Het schiet je doel echter totaal voorbij als het om progressieve overload en sterker worden gaat. En elke keer op andere tijdstippen naar bed gaan, is (tenzij je in ploegen werkt en geen andere optie hebt) niet de beste keuze als je het optimale uit je slaapkwaliteit en kwantiteit wil halen.
Zet standaardisatie om jezelf ellende te besparen
Om te voorkomen dat teveel variatie resulteert in een ongestructureerde bende van ellende is standaardisatie je new best friend, je steun en toeverlaat. Standaardisatie kun je zien als je routine en een veilig toevluchtsoord waarop je altijd kan terugvallen.
In de ontbijtstress situatie van zojuist zou het standaardiseren van je planning een optie kunnen zijn of het standaardiseren van je maaltijdvoorbereiding. Je zou bijvoorbeeld de avond van te voren kunnen plannen, waardoor je in de ochtend al weet wat je moet maken of zelfs je hele maaltijd de avond van te voren kunnen voorbereiden. Bepaalde onderdelen van je dagmenu voorbereiden is een ander voorbeeld. Je reserveert bijvoorbeeld 1 moment gedurende de week waarop je een gigantische bak met rauwkost voorbereidt en die staat de rest van de week keurig in je koelkast om je dagelijkse portie rauwkost uit te graaien.
Op gebied van training kun je denken aan het hanteren van vaste trainingsmomenten gedurende de week: vaste dagen, vaste tijdstippen. Je hoeft er nooit over na te denken of je gaat trainen en wanneer. Dat ligt namelijk al vast. Beter slapen? Standaardiseer je avondroutine voordat je naar bed gaat. Ontspanning? Plan een wekelijks of dagelijks ontspanmomentje in en varieer bijvoorbeeld in hoe je dit invult met verschillende activiteiten. Denk aan wandelen, een boek lezen of in bad zitten.
Geef jezelf wat hybride mogelijkheden
Wanneer je standaardisatie toepast of juist voor variatie kiest is een heel persoonlijke vraag. Voor de één zal het bijzonder goed werken om trainingsmomenten vast te leggen, terwijl de ander floreert als daar een stukje flexibiliteit in zit: 3 momenten sporten per week, maar wanneer…? Dat mag verschillen. Jij bent misschien op en top mealprepper, terwijl je sportmaatje je voor gek verklaart omdat je de hele zondag in de keuken staat om bakjes met eten te vullen.
De vraag die je jezelf kan stellen is: zou het me meer houvast, rust of energie geven als ik dit aspect standaardiseer of geeft variatie me juist de vrijheid die ik wil of nodig heb?
Bovendien kan het per periode verschillen. Terwijl je in sommige periodes alle tijd van de wereld hebt en het liefst elke dag nieuwe recepten fabriceert, zul je op andere momenten behoefte hebben aan het gemak van standaard maaltijden. Ga dan ook niet stoicijns vasthouden aan één van de twee. Gun jezelf de flexibiliteit om een hybride te zijn: soms draai je op elektriciteit en op andere momenten heb je de benzine nodig.
Trial en error
Hoe ga je nu voor jezelf concreet bepalen op welke aspecten van je leefstijl je wat toepast? Dat is vooral een kwestie van trial en error: uitproberen wanneer en hoe je standaardisatie of juist variatie toepast. Een aantal concrete tips die je daarbij kunnen helpen.
Tip 1: Werk met verschillende scenario’s
Maak gebruik van die flexibele schaal en bedenk wanneer je meer standaardisatie of juist variatie toepast. Om even in de huidige tijdsgeest te blijven: je zou ervoor kunnen kiezen om op dagen dat je thuiswerkt per maaltijd du moment te bepalen wat je gaat eten. Op dagen dat je op kantoor werkt, bereid je de avond van te voren alles voor.
Tip 2: Test verschillende manieren van standaardisatie
De enige manier om erachter te komen of standaardisatie werkt, is door het te testen. Een voorbeeld vanuit beweging en ontspanning.
Als je graag elke dag een stukje wandelt, kun je ervoor kiezen om het wandelmoment te standaardiseren: elke dag direct na het avondeten een half uur bijvoorbeeld. Je zou er ook voor kunnen kiezen om te zeggen: als ik maar gewandeld heb is het goed. De tijdsduur maakt niet uit en het moment ook niet. Dat geeft meer flexibiliteit, maar je standaardiseert nog steeds dat je elke dag wandelt. Je merkt vanzelf wat voor jou het beste werkt.
Wil je op gebied van ontspanning meer tijd investeren omdat je vaak vergeet om naast ren, spring en vliegwerk ook momenten van rust in te bouwen? Bepaal dan voor jezelf per dag of per week een aantal vaste momenten van ontspanning. Je kunt je ontspannende momenten voor jezelf inplannen en op voorhand invullen, of alleen besluiten dat je dagelijks ergens minimaal 10 minuten aan jezelf besteedt. Hoe? Dat vul je in op basis van hoe je je voelt.
Tip 3: Standaardiseer om jezelf niet afhankelijk te maken van wilskracht
De meeste succesvolle lifestyle veranderingen hebben niet zozeer te maken met meer of minder wilskracht, maar met het standaardiseren en routineren van alles dat teveel wilskracht kost. Merk je dat je consequent gedisciplineerd moet zijn om je lunch niet te verruilen voor de koektrommel? Zet je lunch dan klaar, bereid ‘em vast voor (het is ten slotte zonde om eten weg te gooien), of plan je maaltijden in.
Kost het je veel energie om elke avond weer te bedenken wat je voor jezelf en het gezin gaat koken? Maak dan een weekplanning samen met de andere gezinsleden.
Tip 4: Zet variatie in om te standaardiseren en andersom
Hè? Komt ‘ie: in bepaalde periodes zul je misschien heel veel tijd hebben om nieuwe recepten uit te zoeken en te testen of volop met nieuwe manieren van ontspanning te experimenteren. Dat kan je in andere periodes helpen bij standaardisatie. Al die nieuwe recepten en nieuwe manieren van ontspanning staan nu namelijk in je bibliotheek.
Heb je nieuwe recepten uitgeprobeerd die lekker makkelijk en snel zijn of geschikt zijn om op voorhand voor te bereiden? Op drukke momenten kun je die inzetten als opties om snel en makkelijk een goede maaltijd op tafel te toveren. Je rijtje van maaltijdopties wanneer planning en voorbereiding (standaardisatie) belangrijk is, wordt gevarieerder ondanks de standaardisatie.
Conclusie?
Het kan je enorm helpen om na te denken in termen van variatie en standaardisatie en daar voor jezelf de juiste modus in te vinden. Loop je op dit moment tegen aspecten aan in je lifestyle die je graag anders wil doen? Kijk dan eens wat je nu doet? Varieer je teveel waardoor flexibiliteit en vrijheid leiden tot uitstel en YOLO gedrag? Probeer dan uit standaardisatie je in meer of mindere mate kan helpen. Merk je dat je nu zoveel standaardisatie toepast dat het weerstand oproept? Dat je lekker recalcitrant op een bepaald moment het compleet tegenovergestelde gaat doen? Kijk dan of je iets meer flexibiliteit en variatie in kan bouwen.
