Welke visie je ook naleeft of nastreeft, er zijn altijd een aantal basis richtlijnen die bijna in elk voedingspatroon de onderliggende gedachte vormen. Aan de hand van de praktische voorbeelden suiker en superfoods, krijg je in dit blog meer inzicht in waarom zwart-wit denken over voeding niet de oplossing is.
Suiker als eeuwige zondebok
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: let’s start with sugar! In een verwoede poging om een simpele verklaring voor overgewicht te vinden, wordt suiker vaak aangewezen als de duivel zelve. Als je deze blog over de caloriebalans hebt gelezen weet je inmiddels dat het niet zo simpel ligt. Het verwoed schrappen van alle suikers of zelfs koolhydraatbronnen is onnodig en schiet compleet het je doel voorbij. Hoe zit het dan wel?
Het nadeel van veel suikerrijke producten, zoals koekjes, snoepjes en chocolade, is dat ze niet verzadigen en je lichaam niet van andere voedingsstoffen dan pure suiker en kunstmatige toevoegingen voorzien. Je hebt er dus niks nakkes nada aan. Het is zogezegd korte termijn brandstof. Na een sprintje, struikel je compleet uitgeput over je eigen voeten bij de finish. Het gevolg daarvan is vaak zoete trek, snaaien en uiteindelijk teveel eten. Hoewel je van suiker op zich niet dik wordt, is dat bij teveel eten wel het geval.
Het voordeel van suiker is het aspect van snelle brandstof. Voor sporters kan dat bijzonder functioneel zijn op momenten dat snelle toevoer van energie noodzakelijk is. Denk aan de duursporter die een lange intensieve duurtraining op het programma heeft staan of de sporter die meerdere trainingen op 1 dag heeft en tussentijds snel de energievoorraad in de spieren moet aanvullen.
De nutteloze zoektocht naar superfoods
De andere kant van de medaille wordt gevormd door de superfoods die in allerlei soorten en maten de revue passeerden de afgelopen jaren. Van superfoods tot supersmoothies en fantastische pilletjes. En van speciale theetjes tot shakes die al je benodigde voedingsstoffen voor één dag bevatten. Hoe populairder een gezonde lifestyle gemaakt wordt, hoe harder mensen op zoek lijken te gaan naar producten die snel en sexy helpen om die gezonde leefstijl te creëren. Of het nou gaat over chiazaad of een detoxthee. Broccoli, bananen en verse zalm zijn nou eenmaal minder interessant…
Een groot nadeel van die benadering is dat de focus vaak niet ligt op verandering in voedingsgedrag. In tegenstelling: verandering van gedrag wordt vermeden omdat het lastig is en niet snel genoeg gaat. Alleen: met welke superfood dan ook zal je geen blijvende resultaten boeken als er in de rest van je patroon niets verandert. De conclusie is meestal dat je geld uitgeeft aan dure troep, terwijl je dat geld beter kan investeren in het volladen van je winkelwagentje met gezonde (ja, saaie) producten.
Wat bovendien gemakshalve vergeten wordt, is dat zelfs zogenaamde “gezonde” voedingsstoffen in te grote hoeveelheden ongezond kunnen zijn. Simpel voorbeeld: een overschot aan vitamine A kan vergif zijn voor je lichaam.
Context!
Deze twee voorbeelden van ultiem zwart-wit denken laten goed zien hoe belangrijk het is om na te denken over context, in plaats van individuele keuzes. Het gaat niet om de suiker als zogenaamde zondebok of superfoods als holy grail. Het gaat om de voedingswaarde van een product in totaliteit waarvan je je bewust moet worden en de rol daarvan binnen je voedingspatroon.
Fruit is een bron van suiker (fruitsuikers), maar levert daarnaast een belangrijke bijdrage aan het binnenkrijgen van vitamines, mineralen en vezels. Een winegum daarentegen levert naast suiker zoveel chemische stoffen dat een batterij er jaloers van zou worden, maar kan door sporters wel gebruikt worden als snelle energiebron. Chiazaad is een prima vetbron binnen je voedingspatroon en wordt vaak beschouwd als typische superfood. Maar als chiazaad de enige vetbron is, kom je waarschijnlijk andere typen vetten tekort. Bovendien moet je aardig wat chiazaadjes naar binnen werken om in je totale vetbehoefte voor een dag te voorzien.
Een gevarieerd voedingspatroon telt voor 10
Variatie is 1 van die facetten die aan de basis staat heel veel verschillende voedingsvisies: van paleo tot vegan en keto. Er is inmiddels voldoende bewijslast om de conclusie te trekken dat het binnenkrijgen van voldoende vitamines en mineralen belangrijk is. Zo belangrijk dat verschillende lichaamsfuncties ervan afhankelijk zijn. Denk aan je gezichtsvermogen, de werking van het immuunsysteem, de gezondheid van je botten en gewrichten en de mate waarin je lichaam energie kan vrijmaken en gebruiken vanuit voeding.
Of je nu wel of niet vega wil leven, glutenvrij wil eten of overtuigd bent van doemscenario’s die te maken hebben met melkconsumptie. Je wil er in ieder geval voor zorgen dat je de verschillende vitamines en mineralen in voldoende mate binnen krijgt. Het schrappen van volledige productgroepen uit je voedingspatroon kan wat dat betreft risico’s met zich meebrengen als je geen zorg en aandacht besteed aan de vitamines en mineralen die je mogelijk misloopt. Bij een volledig veganistisch voedingspatroon zijn bijvoorbeeld vitamine B12 en ijzer belangrijke aandachtspunten. Eet je geen zuivel, zorg er dan in ieder geval voor dat je andere leveranciers van calcium opneemt.
Variatie is key. Met een gevarieerd voedingspatroon zouden in normale omstandigheden geen tekorten mogen ontstaan.
Je lichaam is de beste graadmeter
Naast variatie is luisteren naar je lichaam een belangrijke factor. Alleen is dat juist wat heel veel mensen verleerd zijn. Dat komt onder andere door -tig diëten te volgen of onder allerlei afleidende omstandigheden te eten. Is melk slecht? Of kun je gluten beter vermijden? Dat hangt er maar net vanaf hoe jouw lichaam daarop reageert.
Tegenwoordig heeft 50% van de mensen een intolerantie of allergie voor het één of het ander. Feitelijk is minder dan de helft daadwerkelijk intolerant. Op basis van je bloedwaarden mag je zus niet en op basis van je DNA mag je zo niet. En een goedkope allergenentest toont aan dat je voor een rij aan voedingsmiddelen moet oppassen. Als je jezelf maar vaak genoeg overtuigt of laat overtuigen dat een product slecht voor je is ga je er vanzelf slecht op reageren. Wat dat betreft heeft voeding een net zo groot placebo effect als een vitamine c tabletje waarvan je gelooft dat het een paracetamol is. Al die bangmakerij is dus nergens voor nodig!
Je lichaam kan echt prima aangeven wat wel en niet handig is. Leer daarop te vertrouwen en naar je lichaam te luisteren. Maak je keuzes om bepaalde productgroepen te schrappen, doe dat dan vanuit je eigen ervaringen of gedegen testen. Zorg echter wel dat je de gaten die het oplevert opvult. Weet je niet hoe? Vraag dan om advies.
Wil je advies over jouw voedingspatroon of betrap je jezelf vaak op zwart-wit denken als het om voeding gaat? Verdiep je dan in de mogelijkheden tot coaching.
