Bij het bepalen van sportprestaties die je wil realiseren zul je vaak kijken naar de mensen die het in de sport hebben gemaakt, zoals Matthew Fraser (Crossfit), Ranomi Kromowidjojo (zwemmen), Greg van Avermaet (wielrennen) of de bekende atleten binnen andere sporten. Namen die zonder twijfel vallen onder de noemer topsporters. Hun prestaties zijn op zijn minst een inspiratie voor sporters binnen die tak van sport én misschien de drijfveer achter je eigen sportieve doelen. Maar je ziet enkel de prestatie…
Het bekende topje van de ijsberg
Wellicht een open deur, maar absoluut de reminder waard: wanneer je kijkt naar de prestaties van topsporters is de prestatie op dat moment wat je ziet: winnen versus verliezen. Wat je niet ziet is de investering aan de achterkant: in tijd, in geld, in bloed, zweet en tranen. Uren aan training, aan het voorbereiden van maaltijden en de continu strijd om nét ietsje beter te worden en het verschil te maken tussen een eerste of een tweede plaats. Een wereldrecord of een plekje elders op de ranglijsten. De prestaties zijn inspirerend, maar de investering die gedaan wordt verdient zelfs nog meer respect.
Nu zal je misschien niet direct de ambitie hebben om een dergelijke prestatie neer te zetten, deel te nemen aan de Olympische spelen of de Crossfit Games. Wat je hieruit echter wel kunt opmaken is: welke prestatie je ook nastreeft, het vraagt altijd iets van je. En die twee aspecten moeten met elkaar balans staan. Anders zul je óf je prestatiedoelen óf je investering bij moeten stellen. Daarin zijn een aantal overwegingen belangrijk.
- Heb je de investering ervoor over die nodig is om je prestatiedoelen te realiseren?
- Is de investering realistisch als je kijkt naar de manier waarop je leven is ingericht? Of vergt je prestatiedoel daadwerkelijk aanpassingen van jou en misschien zelfs je gezin?
- Staat het in verhouding met elkaar: levert jouw prestatiedoel, maar ook het proces er naartoe jouw voldoening op? Of is het een titanenstrijd die je niets anders oplevert dan een hoop stress, ellende en ruzie met je wederhelft?
Wat is jouw level van commitment?
Om een beeld te scheppen bij de investering die nodig is op gebied van voeding, kun je kijken naar de levels van commitment. In onze coachtrajecten leggen we de levels van commitment voor aan sporters. Dit helpt om duidelijk in kaart te brengen wat bepaalde doelen van je vragen.
Het basislevel voor elke sporter, van recreatief niveau tot (semi-)prof, is een gezond voedingspatroon. Daarin zijn 3 elementen van belang: gezonde productkeuzes, de juiste portiegroottes en een gezonde lichaamssamenstelling. Hoe je het ook went of keert: een gezond lichaam is de basis voor welke prestatie dan ook; dat is iets waar je simpelweg niet onderuit komt. Wanneer je deze blog leest, zal bovenstaande hopelijk geen verbaasde gezichten geven. Het moge duidelijk zijn dat de recreant nog weg kan komen met een dieet van pizza’s, KFC en oreo’s, maar dat serieuze prestaties toch een lichtelijk andere benadering vragen. Mocht je nog twijfelen… kijk dan even terug naar deel 1.
De 2 levels die boven de basis volgen zijn ‘de sporter’ en ‘de atleet’. Onder de sporter valt eigenlijk elke sporter die meer wil dan lekker bewegen: van het verbeteren van eigen sportieve prestaties, tot het leuk meedraaien op wedstrijdniveau en specifieke doelen op gebied van lichaamssamenstelling.
De atleet is degene die niet alleen mee wil draaien op wedstrijdniveau, maar het streven heeft om te winnen; degene die geen genoegen neemt met een tweede plaats bij een regionaal toernooi, maar nationale of internationale ambities heeft, maar ook degene die het verschil wil maken tussen een goed fysiek en compleet ripped zijn.
Het spreekt voor zich dat de investering van de atleet zich op een heel ander niveau bevindt dan de investering van de sporter en hetgeen dat in basis voor elke sporter (en niet-sporter) geldt.
Commitment versus voeding
Op gebied van voeding vertaalt commitment zich naar de facetten van voeding die je gaat managen:
- Je calorie-inname
- Je inname van macronutriënten (koolhydraten, eiwitten en vetten)
- De kwaliteit van je voeding en inname van vitamines, mineralen en vezels
- De afstemming van je voeding rondom je sportmomenten (nutriënt timing)
- Mogelijke suppletie wanneer dit voor je sport noodzakelijk is.
Je calorie-inname bepaalt of je voldoende energie binnenkrijgt om de benodigde prestaties te leveren. Ook is de balans tussen inname en verbruik belangrijk voor je lichaamssamenstelling, wat op zichzelf invloed heeft op je prestatie. Kijk naar de lichaamsbouw van de gemiddelde lange afstandsloper ten opzichte van de sprinter of een powerlifter. Mark the difference… Voor je prestaties is de caloriebalans tot zo’n 50% verantwoordelijk. Hoe je die kunt schatten, lees je in dit blog.
De macronutriënten bepalen de verhouding tussen bouwstoffen en brandstoffen voor je lichaam. Afhankelijk van de sport die je doet heb je een specifieke behoefte aan koolhydraten, eiwitten en vetten. In dit blog lees je meer over de functies van de macro’s en in deel 3 krijg je concrete richtlijnen. Hoe meer je uiteindelijk van je lichaam vraagt op sportief gebied, hoe belangrijker het wordt dat je in basis gezond bent en alle essentiële voedingsstoffen binnenkrijgt om je prestaties en herstel te bevorderen.
Timing en suppletie zijn heel specifiek en kunnen net het verschil maken voor de atleet met ambitieuze doelen. Ze doen echter pas degelijk hun werk, wanneer in basis gewoon alles klopt. Nadenken over het gebruik van bepaalde supplementen heeft dus nauwelijks zin wanneer je verder een puinbak maakt van je voedingspatroon.
Dit maakt het verschil
Hoe hoger het niveau in de sport dat je beoefent, hoe meer je specifiek in kaart wil brengen wat je lichaam in en uit gaat op gebied van voeding. En dat is logisch: hoe meer je weet, hoe specifieker je kunt bijsturen op basis van de data die je verzamelt. Je leert beter te begrijpen waar je lichaam wel en niet goed op reageert. Met die kennis kun je betere prestaties en een beter herstel in de hand werken.
Terwijl facetten als het tracken en plannen van voeding voor de gemiddelde sporter bijvoorbeeld vooral relevant is om inzicht te krijgen, kan het voor de atleet een dagelijkse bezigheid zijn tijdens de voorbereiding op een piekprestatie. En waar een recreant weg kan komen met een redelijke schatting van zijn of haar portiegroottes en macronutriënt-inname, wordt het daadwerkelijk afwegen van voeding en minutieus bijhouden van macro’s eerder de standaard dan een uitzondering wanneer topprestaties verwacht worden. Want: als de training niet lekker loopt, waar ligt het dan aan en zou een andere maaltijdsamenstelling vooraf aan de training een uitkomst kunnen bieden?
Periodes van commitment kunnen elkaar afwisselen. De basis volstaat vaak tijdens het off-season en de touwtjes kunnen steviger worden aangetrokken wanneer het moment van presteren nadert.
De centrale vraag blijft…
Presteren is investeren: heb jij duidelijk in kaart wat de benodigde investering voor je gewenste prestatie is en ben je bereid die investering te leveren?
In het laatste deel van deze serie krijg je concrete richtlijnen voor wanneer je daadwerkelijk de stap wil zetten naar topprestaties. Vind je het moeilijk om voor jezelf in kaart te krijgen wat je prestatie van jou vereist op gebied van voeding en wil je daarin begeleid worden? Neem dan contact op voor de mogelijkheden tot coaching of ga aan de slag met de uitgebreide cursus “Voeding voor Prestatie” voor jouw tak van sport.
